ฝุ่น ไฟ Dialogue

“ปีนี้จะเป็นปีที่เราเหนื่อยมากเพราะเราต้องเฝ้าเวรยามเพื่อป้องกันไฟป่าอย่างหนักเพราะเราไม่ได้บริหารจัดการเชื้อเพลิงตามที่ได้อนุมัติ เรายอมเหนื่อยให้จบดีกว่าให้พี่น้องเราไปตกอยู่ในอันตรายของไฟป่า” แม่หลวงอนงค์ วงสา ผู้ใหญ่บ้านบ้านแม่ฮะ ต.บ้านปง อ.หางดงเล่าถึงสถานการณ์การป้องกันไฟป่าของชุมชนในปีนี้

เมื่อวันที่ 7 มีนาคม 2568 คณะทำงานสภาลมหายใจเชียงใหม่ และมูลนิธิกระจกเงาได้ลงพื้นที่ตำบลแม่หอพระ อำเภอแม่แตง จังหวัดเชียงใหม่ เพื่อศึกษาแนวทางการจัดการเชื้อเพลิงในพื้นที่หรือที่เรียกว่า “ไฟจำเป็น” หรือ “ไฟดี” ซึ่งเป็นนวัตกรรมการบริหารจัดการเชื้อเพลิงที่ท้าทายแนวคิดห้ามเผาโดยเด็ดขาดของนโยบายส่วนกลาง

วันที่ 27 กุมภาพันธ์ที่ผ่านมา ชาวม้งขุนช่างเคี่ยน และเครือข่ายม้งจาก 12 ชุมชนมาร่วมกันทำแนวกันไฟ “ดอยหัวหมู” ระยะทาง 3 กิโลเมตร ซึ่งเป็นแนวกันไฟของบ้านม้งขุนช่างเคี่ยน หลังจากนั้นได้มีการแลกเปลี่ยนเกี่ยวกับการเตรียมความพร้อมเรื่องการดับไฟป่าในปีนี้ ตั้งแต่เดือนมีนาคม-พฤษภาคม 2568 ถือเป็น 90 วันอันตรายที่อาจจะเกิดเหตุการณ์ได้ตลอดเวลา

“จุดเปลี่ยนของเราเกิดขึ้นเมื่อปี 2563 ที่เกิดไฟไหม้ใหญ่ในพื้นที่ป่าที่เราดูแลดีมาตลอด โดยเราได้ฟื้นฟูป่าที่เคยเสื่อมโทรมจากการสัมปทานทำไม้ ป้องกันไม่ให้เกิดไฟ พอไฟเกิดขึ้นเราก็ไปดับไฟ ไฟป่าที่เกิดขึ้นในคราวนั้น ยาวนานถึง 4 วันไม่สามารถดับได้เพราะปริมาณเชื้อเพลิงสะสมเป็นจำนวนมาก และพื้นที่เป็นเขาสูงชันยากต่อการดับไฟ ”

ฤดูกาลนี้คนในพื้นที่โดยเฉพาะคนที่อยู่ใกล้ป่าก็ต้องเตรียมความพร้อมที่จะเข้าดับไฟป่าอย่างสุดกำลัง เพราะถ้าหากเกิดไฟขึ้นในพื้นที่ใกล้หมู่บ้าน หรือใกล้ชุมชนก็จะเดือดร้อนไม่เฉพาะพื้นที่สวน พื้นที่หมู่บ้าน แต่ยังรวมถึงการถูกพ่วงด้วยข้อกล่าวหาว่าเป็น “ต้นตอของไฟป่า ปัญหาหมอกควัน”

เมื่อวันศุกร์ที่ 7 กุมภาพันธ์ ที่ผ่านมา สภาลมหายใจร่วมกับมูลนิธิสื่อประชาธรรม จัดกิจกรรม “ฝุ่น ไฟ Dialogue เชียงใหม่” เพื่อพูดคุยสถานการณ์การสื่อสารเรื่องฝุ่นควันเชียงใหม่ ร่วมกับสื่อท้องถิ่นในจังหวัดเชียงใหม่ เนื่องด้วยหลายปีที่ผ่านมา เชียงใหม่เผชิญวิกฤตฝุ่นควัน PM2.5 ซ้ำซาก แต่การสื่อสารของสื่อท้องถิ่นกลับยังไม่สามารถนำไปสู่การแก้ไขปัญหาได้อย่างแท้จริง

ผลออกมาอย่างเป็นทางการแล้วว่า จ.เชียงใหม่ได้ นายกองค์การบริหารส่วนจังหวัด (อบจ.) คือนายพิชัย เลิศพงศ์อดิศร จากพรรคเพื่อไทย นับจากนี้คนเชียงใหม่ยังคงต้องติดตามการทำงานของ อบจ.กันต่อว่าจะมีอะไรบ้างที่ทำได้บ้างไม่ได้บ้างสอดคล้องกับนโยบายหาเสียงกับประชาชนไว้หรือไม่

“เชียงใหม่ ไม่เผา” มาตรการควบคุมการเผาของเชียงใหม่ ปี 2568 ตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม ไปจนถึงวันที่ 15 พฤษภาคม หรือจะพูดได้ว่าเกือบ 5 เดือน

เมื่อเห็นไฟเกิดขึ้นที่ไหนก็ต้องดับให้หมดสิ้นเพราะมันคือต้นตอของหมอกควัน ต้นตอของมะเร็งปอด และคุกคามสุขภาพของคนเชียงใหม่ ความเข้าใจผิดเกี่ยวกับไฟ

Zero Burning หรือการห้ามเผาเด็ดขาดที่รัฐบาลกำลังดำเนินนโยบายในปัจจุบัน ทางวิชาการไม่สอดคล้องกับความจริง และยิ่งทำให้การเผาไปอยู่ในที่มืด ไม่สามารถควบคุมได้ ความจริงแล้ว PM2.5 เกิดจากการเผาทุกชนิด

จากกรณีไฟป่าที่เกิดขึ้นที่มณฑลลอสแอนเจลิส (LA) ในรัฐแคลิฟอร์เนียของสหรัฐที่ไหม้ลามเป็นวงกว้างอย่างรวดเร็ว จนเป็นวิกฤติไฟป่าที่ร้ายแรงจนสร้างความเสียหายอย่างหนักตามที่เป็นข่าว ทั้งบ้านเรือน ผู้คน และพื้นที่ป่าจำนวนหลายหมื่นไร่ จนมาถึงเหตุการณ์ไฟป่าที่เกิดขึ้นที่เขาใหญ่ ต.พญาเย็น อ.ปากช่องในบ้านเราที่ใช้เวลา 9 วันกว่าจะดับไฟป่าได้